1921 yılında eğitim için gittiği Moskova’da Ekim Devrimi’nin emekleme dönemine şahit olan Nazım Hikmet, komünizmle bu dönemde tanıştı. Türkiye’ye döndüğü 1924 yılında Aydınlık dergisinde yayınlanan yazı ve şiirleri sebebiyle Ankara İstiklal Mahkemesi, hakkında 15 yıl hapis isteyince tekrar Sovyetler Birliği’ne gitti. 1928’de çıkan aftan yararlanarak İstanbul’a geldi ve Resimli Ay dergisinde yazı hayatına devam etti. Harp Okulu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nde 15 yıl mahkûmiyet aldı. Kemal Tahir’le birlikte yargılandığı “Bahriye Olayı” davasında ise 20 yıl ceza aldı. İki ceza birleştirildi ve toplam 35 yıl böylece 28 yıl 4 aya indi.
     O yıllarda Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) komünist faaliyetleri cezalandıran açık bir madde yoktu. Komünizm suçlamasıyla yargılananlar daha çok TCK 171. maddeye göre en çok 5 yıl hapis cezası alıyordu. Nazım Hikmet için komünizmle ilgili bulunmayan Askeri Ceza Kanunu’nun 94. Maddesi tatbik edildi ve 15 yıl ceza aldı. 12 sene süren tutukluluğunun ardından öldürüleceği endişesiyle bir gemiyle Sovyetler Birliği’ne kaçtı. 1963’te, 62 yaşında öldü.

     Nazım Hikmet’le arkadaşlığı sonucu sosyalist fikirleri benimseyen ünlü romancı Kemal Tahir’in, astsubay kardeşi Nuri Tahir’e Sabahattin Ali’nin bir öykü kitabını vermesi kötü günlerinin başlangıcı oldu. Hikmet Kıvılcımlı ve Nâzım Hikmet’in aralarında olduğu 17 kişiyle beraber “komünizm yoluyla askeri isyana tahrik ve teşvik” suçlamasıyla 14 Haziran 1938’de tutuklandı. Yavuz kruvazöründe Almanların domuzları besledikleri deniz seviyesinin altındaki sintine bölümüne konuldu.
     “Bahriye Olayı” diye adlandırılan bu dava sebebiyle, Donanma Komutanlığı Mahkemesi’nde yargılandı ve 15 yıl ağır hapis cezası aldı. Garip olan, duruşmalar devam ederken Sabahattin Ali’nin kitaplarının serbestçe satılıyor olmasıydı. “Devlet Ana”nın yazarı, 1950’de çıkan aftan yararlanıp serbest kaldı. “Esir Şehrin İnsanları”nı 13 yılını geçirdiği cezaevlerinde yazdı. 21 Nisan 1973’te geçirdiği bir kalp krizi sonucu 63 yaşında vefat etti.

     Fatih Medresesi dersiamlarından İskilipli Muhammed Atıf Efendi,12 Temmuz 1924’te Maarif Vekâleti’nden (Milli Eğitim Bakanlığı) aldığı izinle “Frenk Mukallitliği ve Şapka” isimli 32 sayfalık risalesini yayınladı. Eserinde; ‘Avrupa’nın ilim ve fennini almanın caiz, hatta lüzumlu olduğu; ancak yapılanın ise daha çok şuursuz bir batı taklitçiliği olduğu’ mesajını veriyordu. 28 Kasım 1925’te kabul edilen Şapka Kanunu, Atıf Hoca için sonun başlangıcı olacaktı.
      Bir gece ansızın evi polislerce basıldı. Resmi arama izni olmamasına rağmen arama yapıldı. “Frenk Mukallitliği ve Şapka” kitabı hakkında tutanak tutuldu. İstiklal Mahkemeleri, kanunu geriye doğru işleterek Atıf Hoca’yı “Şapka Kanunu’na muhalefet ettiği” gerekçesiyle tutukladı. Basımından 18 ay sonra kitap, Bakanlar Kurulu kararıyla toplatıldı. Atıf Efendi önce Eser-i Cedit vapurunun hayvan taşınan hangarında Giresun’a götürüldü.
      Mahkemede şapka isyanında direnişçilerin başı olduğu öne sürülen Hafız Muharrem’le yüzleştirildi. Beraat etmesine rağmen serbest bırakılmadı. Trenle ‘Kel Ali’ lakaplı Ali Çetinkaya’nın başında olduğu Ankara İstiklal Mahkemesi’ne sevk edildi. Bu kez hakkındaki suçlama “halkı kanunlara karşı kışkırtmak”tı. Beş celse süren dava sonunda hakkında 3 yıl hapis istendi. Ancak Atıf Hoca, suçsuz olduğunu belirterek savunmasını hazırlamadı. İdam cezası 4 Şubat 1926’da infaz edildiğinde 51 yaşındaydı. Cenazesi ailesine teslim edilmeden kimsesizler mezarlığına defnedildi.

     İslami çizgideki Sebilürreşad’ı yayınlayan Eşref Edip (Fergan), yazılarıyla Şeyh Said’i isyana teşvik ettiği iddiasıyla gözaltına alındı. Dergisi kapatıldı. Ankara İstiklal Mahkemesi’ne gönderildiğinde neden gözaltına alındığını henüz bilmiyordu. Cebeci Tutukevi’nde kendi ifadesiyle ‘çırılçıplak halde, soğuk ve rutubetli taş duvarlar arasında’ aylarca tutuldu. Diyarbakır İstiklal Mahkemesi’ne gönderildi. Sebilürreşâd’ın yayımını durdurmak şartıyla 13 Eylül 1925’te serbest bırakıldı.
      Yazdığı yazılar ve Ahmet Emin Yalman'la yaptığı yazılı tartışmalar yüzünden Malatya olayı (Yalman’ın silahlı saldırıda yaralanması) sonrasında tutuklandı. Son yargılanması ise 1967’de Bugün gazetesinde yayımlandıktan sonra kitap haline getirilen “Kara Kitap” adlı eseri sebebiyle oldu ve beraatla sonuçlandı. 15 Aralık 1971’de vefat etti.

     Yaşar Nâbi’nin "Bir mısrası Türk milletini ihya etmeye yeter" diyerek övdüğü Necip Fazıl Kısakürek, yazıları ve konferanslardaki sözlerinden dolayı çok kez mahkemelerin müdavimi oldu. Büyük Doğu Dergisi yayın hayatı boyunca 16 kez kapatıldı. Eserleri toplatıldı; basımı yasaklandı. Büyük Doğu dergisinde çıkan yazılarıyla İsmet Paşa ve tek parti yönetimine şiddetli muhalefet sürdürmesi sonucu hakkında açılan çok sayıda davada yüzlerce yıl hapsi istendi. 163. Madde’ye aykırı bulunan yazıları ile birkaç yılda bir hapse mahkûm oldu. Büyük Doğu, 30. sayıda yer alan “Allah’a itaat etmeyene itaat edilmez” mealindeki bir Hadis sebebiyle ‘rejime itaatsizliği teşvik’ suçlamasıyla 1944 Mayısında Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.
     1947’de 'Abdülhamîd'in Ruhaniyetinden Istimdat' başlıklı Rıza Tevfik'e ait bir şiirin nesri sebebiyle Büyük Doğu mahkeme kararıyla kapatılırken, kendisi de tutuklanarak hapse atıldı. 'Türklüğe Hakaret'ten yargılandı. 1 ay 3 gün tutuklu kaldı ve sonunda beraat etti. CHP gibi DP iktidarı da Necip Fazıl’a mesafeli durmayı tercih etti. ‘Çile’ şairi, 1957’de 8 ay hapis yattı.